Կոալիցիայից դուրս գալու կապակցությամբ այս զուգահեռը տարավ ՀՅԴ բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը

– Ինչպես ամեն ընտրությունից առաջ` ՀՅԴ ներկայացուցիչներն էլի սկսել են խոսել ժողովրդավարության, սոցիալ-տնտեսական եւ այլ հարցերի շուրջ կոալիցիայի այլ ուժերից տարբերվող իրենց մոտեցումների մասին: Ահա ապրիլի 22-ին էլ ՀՅԴ կազմակերպած խորհրդաժողովում Դուք հայտարարեցիք հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ մոտեցումների տարբերության մասին: Չե՞ք հոգնել ամեն ընտրությունից առաջ խաղացվող այս խաղից:

– Ինչո՞ւ անցած տարվա ապրիլի 24-ին դա չենք արել: Իսկ եթե այս ապրիլի 24-ին մենք հայ-թուրքական հարաբերությունների այս իրականության մեջ չլինեինք` նման խորհրդաժողով կլինե՞ր: Չէ՛ր լինի: Այսինքն` դա ընտրությունների հետ կապել փորձելն այնքա՜ն անարդար է, որ ես զարմացած եմ: Կարծում եմ` մթնոլորտը հագեցած է հայ-թուրքական հարաբերությունների խնդրով, եւ մենք 2 ամիս առաջ էլ ենք ունեցել նման խորհրդաժողով, 6 ամիս առաջ էլ, հավանաբար` 3 ամիս հետո էլ ենք ունենալու:

– Հայ-թուրքական խնդիրների մասով համոզեցիք: Բայց չէ՞ որ ժողովրդավարության առումով վիճակը մի տարի առաջ նույնն էր (եթե ոչ` ավելի վատ), բայց ՀՅԴ-ն չէր խոսում մոտեցումների տարբերության մասին:

– Մենք կոալիցիայի մեջ մասնակցում ենք իբրեւ ինքնուրույն դեմք, քաղաքական ուղղություն ու համոզումներ ունեցող ուժ, որոնք այդ դասավորման մեջ ամբողջությամբ չենք կարողանում դրսեւորել ու արտահայտել: Դա բնական է, չէ՞, որ ամեն մի ուժ այդ կոալիցիայի մեջ իր քաշով է կարողանում ազդել եւ ուղղություն տալ կոալիցիային: Մենք ինչ-որ չափով ենք դերակատար, բայց մեր ողջ էությունը դրսեւորված չենք տեսնում կոալիցիայի մեջ: Եվ ամեն մի ընտրություն` ինչպես եւ մյուսների, մեզ համար էլ է ստեղծում հնարավորություն, որ դրսեւորվենք մեր ողջ էությամբ: Տեսնել սրա մեջ ընտրական ինչ-որ խաղ, հնարք` կարծում եմ, դարձյալ անարդար է: Նույնիսկ ընտրությունների միջանկյալ շրջանում, երբ մեր համաձայնությունից դուրս բան է կատարվում, կացություն ստեղծվում` մենք ինքնուրույն տեսակետ արտահայտելու իրավունք եւ ազատություն ունենք: Ուղղակի քննադատությունը մենք արտահայտում ենք մե՛ր շեշտադրումով, ընդդիմությունն էլ` ի՛ր շեշտադրումով: Անգամ ընդդիմության մեջ տարբեր կազմակերպություններ տարբեր շեշտադրումներով են արտահայտում իրենց քննադատությունը: Մենք մեր տարբերակն ենք առաջարկում, մենք փորձում ենք այլընտրանք ներկայանալ, եւ սա, կարծում եմ, շատ բնական է:

– Ձեր այդ պնդումից, թե ամեն ուժ իր քաշով է կարողանում ազդել եւ ուղղություն տալ կոալիցիային` կարելի՞ է եզրակացնել, որ ՀՅԴ քաշը կոալիցիայում այնքան չէ, որ կարողանա ազդեցություն ունենալ ժողովրդավարության, սոցիալ-տնտեսական եւ մնացած այլ հարցերի վերաբերյալ, որոնց կապակցությամբ ունեք տարբերվող մոտեցումներ:

– Ձեր ասածի մեջ իրականություն կա: Բնական է` ինչ որ կա, դա է, եւ չեմ կարող իրականությունը խոսքերով տարբեր կերպ ներկայացնել: Բայց կարեւոր է նաեւ մի խնդիր. հավանաբար շոշափելիորեն չեք տեսնում, թե որտեղ է, որ կատարում ենք մեր ներդրումը, կարողանում ենք ազդել: Հավանաբար հասարակության մոտ դա զգալի եւ նկատելի չէ` սա կոալիցիայի ներքին խոհանոցին է պատկանում եւ չի դրսեւորվում: Բայց օրինակ` կառավարության հակաճգնաժամային ծրագրի վերաբերյալ ներկայացրել ենք մեր առաջարկությունները, որոնք շատ դժվար չի իմանալ` եթե մեկն ուզում է կուսակցության իրատեսական արժեւորումը կատարել: Իսկ եթե փորձում եք տպավորություն ստեղծել` ասելով, որ կոալիցիա է. եւ բոլորը նույնն են, եւ վերջ` կարող եք այդպես էլ ասել, բայց դա իրականության հետ կապ չունի: Իրականությունն ունենալու համար պետք է տեսնեք մեր հակաճգնաժամային ծրագիրը, թե ինչ ենք առաջարկել կառավարությանը, իսկ նա էլ ինչ է ընդունել կամ մերժել: Բնականաբար, հասկանում ենք, որ համագործակցությունն այդ է նշանակում, որ մեր առաջարկները 100%-ով չէ, որ կընդունվեն: Բայց այն չափով է ընդունվում, որ տեսնում ենք` չընդունածի եւ ընդունածի միջեւ հակակշիռը հօգուտ մեր տեսակետների է: Ուրեմն` ինչ-որ առումով բավարարվում ենք, որ եթե չլինեինք այնտեղ` այդքանն էլ չէինք կարողանա:

– Այնուամենայնիվ` կոալիցիայի համաձայնագրով ՀՅԴ-ն պատասխանատվություն է ստանձնել իշխանության ամբողջ գործունեության համար:

– Այո՛:

– Ըստ այդմ` կիսո՞ւմ եք պատասխանատվությունը, որ ՀՅԴ-ին դահլիճներ տրամադրվում են, իսկ ընդդիմությանը` ոչ, նաեւ, որ Երեւանի կենտրոնում ընդդիմադիրների ազատ տեղաշարժը սահմանափակվում է եւ այլն:

– Բնականաբար, պատասխանատու ենք, բայց իրականում` մեր չափով ենք պատասխանատու: Մենք չենք կարծում, թե ճիշտ է սրահներ չտրամադրելը, թեեւ մի քանի տարի առաջ այդ նույն ուժն էլ մեզ չէր տրամադրում սրահներ: Այսինքն` մենք զոհն ենք եղել այդ քաղաքականության եւ այսօր էլ դրան համաձայն չենք: Մենք համաձայն ենք գաղափարական, քաղաքական պայքարի ու մրցակցության: Եվ ժողովրդավարությունը մեզ համար արժեք է: Եթե ես չեմ կարողանում ժողովրդավարության սկզբունքները 100%-ով պաշտպանել ու իրագործել այս երկրում` չի նշանակում, որ ես հակաժողովրդավար եմ: Ես փորձ եմ անում ամեն անգամ այդ չափաբաժինը մեծացնել ու հստակ` հրապարակավ էլ ասում եմ, որ մենք չենք ընդունում այդ տեսակ մոտեցումները: Դրանից ավելին ոչինչ չենք կարող անել: Եթե նույնիսկ ընդդիմություն լինեինք` միայն այս հայտարարությունը կկարողանայինք անել, մյուս մասն էլ չէինք կարողանա անել:

– Տեղն է, որ հիշեցնեմ ձեր ՀՀԿ-ական գործընկերներից մեկի հարցադրումը. եթե ՀՅԴ-ի տարաձայնությունները շատ սկզբունքային ու խորքային են, ապա ինչո՞ւ է մինչ այսօր պահպանվում կոալիցիոն գործող ձեւաչափը:

– Մենք ունենք միջկուսակցական հարաբերություններ` ճշտված համաձայնագրով, հայտարարագրով, եւ ունենք մեր մակարդակին համապատասխանող կողմ, որի հետ ենք շփվում: Մենք պրոբլեմ չունենք: Իսկ եթե լիներ` կարող էի հարցը հակառակ ձեւով ձեւակերպել. եթե մենք այդքան վատն ենք ու արտառոց, ինչո՞ւ են պահում մեզ, ինչո՞ւ են ուզում, որ մենք կոալիցիայի մեջ մաս կազմենք: Կարծում եմ` նման հարց գոյություն չունի: Ուղղակի ամեն մարդ ունի իր տարողության չափը, եւ մարդիկ իրենց տարողության չափով չեն կարողանում հասկանալ, թե ո՛ր մասն է, որ պայմանավորվածություն է, ո՛ր մասն է, որ պայմանավորվածություն չէ: Եթե ասում են, որ բացառված չէ կոալիցիայից դուրս գալը, ես էլ կարող եմ ասել, որ բացառված չէ, որ մեզ կոալիցիայից դուրս հանեն (նկատենք, որ կոալիցիայի համաձայնագիրը չի նախատեսում նման հնարավորություն` այն վաղաժամկետ կարող է դադարեցվել «անհաղթահարելի սկզբունքային անհամաձայնության առկայության դեպքում, կողմերից մեկի հայտարարությամբ կամ կողմերի միջեւ կայացած համաձայնությամբ»: -Ա. Ի.): Քաղաքական կյանքում բացառված չի հազար ու մի բան: Եթե մեկը դրանից վատ է զգում` պրոբլեմն իր մեջ է, ոչ թե այդ երեւույթի:

– Պատրաստակամություն հայտնեցիք գաղափարական ու քաղաքական պայքարի: Երեւանի ավագանու ընտրություններում տեսնո՞ւմ եք նախադրյալներ, որ կլինի այդպիսի պայքար, թե՞ ընդհանրապես սա այն ընտրությունը չէ, որի ընթացքում պայքարը գաղափարների շուրջ է:

– Ոչ, ես կարծում եմ` կա: Մի կողմը փորձում է հարցը վերածել իշխանափոխության խնդրի (ծայրահեղություն է եւ իրականություն չի), մյուս կողմն էլ փորձում է հարցը կենցաղային, աղբահավաքի մակարդակի խնդիրների վերածել` դարձյալ ճիշտ չէ: Հիմնական հարցը մեր պետական-քաղաքական վերնախավի մեջ մարդու տեսակի հարցն է: Կա մի տեսակ, որի համար գլխավոր հարցն իր եւ առավելագույն դեպքում` իր թիմի շահն է, եւ ով ապահովում է իր այդ շահերը` նրա նկատմամբ ինքը հավատարիմ է: Մենք ձգտում ենք այդտեղ տեղավորել մարդկանց, որոնց գլխավոր հարցը երկրի, իսկ այս պարագայում` Երեւանի ցավը, հոգսն է, այս ժողովրդին ծառայելու եւ նվիրվելու մտահոգությունը, ոչ թե փող դիզելը: Մարդ, որ ուզում է լավ գործ անել իր երկրի, հայրենիքի համար եւ դրանով հավիտենականանա, լավ ժառանգություն թողնի երեխաներին ու ոչ թե լավ հարստություն: Իմ կարծիքով` այսօր մեր պետական-քաղաքական վերնախավը գաղափարականացած չէ: Բացակա են կամ պակասում են բարոյական արժեքները, գաղափարները, որոնք մարդուն կարող են կյանքում ուղղություն տալ: Եվ այստեղից են առաջանում հիմնական խնդիրները: Ինչո՞ւ է այսպես: Երեւույթներ կան, որոնք չեմ կարողանում բացատրել: Օրինակ, չեմ կարողանում հասկանալ, թե հարուստ մարդն ինչո՞ւ է ուզում պետական մարդ դառնալ: Այսինքն` հասկանում եմ, բայց զարմանում եմ, թե ինչո՞ւ: Ինքը պետք է ուզենա մի երկիր, որտեղ իր երեխաները լավ կապրեն, իսկ իր շահն էլ ապահով կլինի, ոչ ոք չի խլի իր իրավունքները` այդքանո՛վ պետք է ինքը շահագրգռված լինի: Բայց փողն օգտագործվում է իշխանություն ձեռք բերելու, հետո էլ` իշխանությունն օգտագործվում է փող ձեռք բերելու համար:
Մյուս տեսակն էլ կա, որ չարությունն է առանցքը: Մարդը պետք է նաեւ սիրի այս երկիրը, ժողովրդին, մեր մշակույթն ու պատմությունը: Թվում է, թե շատ պարզունակ բաներ եմ ասում, բայց իրականության մեջ դրանք են մեր հիմնական հարցերը:

– Ավագանու ընտրություններում ՀՅԴ ցուցակը գլխավորող թեկնածուն հայտնել էր, որ ՀՅԴ-ն կոալիցիայում պահանջ է դրել, որ վարչական ռեսուրսը չպետք է գործադրվի այս կամ այն թեկնածուի օգտին: Այն, որ ՀՀԿ-ի կապակցությամբ արդեն իսկ կան ահազանգեր, որ վարչական լծակներ են օգտագործվում` նշաակո՞ւմ է, որ չի պահպանվել կոալիցիոն այդ պայմանավորվածությունը:

– Մենք ե՛ւ օգտագործողին ենք քննադատում ու դատապարտում, ե՛ւ օգտագործվողին: Օրինակ, ես այնքա՜ն կարոտով եմ սպասում, որ մեր բժիշկներից մեկը պոռթկա` ասի, թե ինձ այսինչ բանն են պարտադրում, ես չեմ ընդունում:

– Չգիտե՞ք, թե ինչ կհաջորդի դրան` նա ուղղակի կազատվի աշխատանքից: Եվ եղել են նման դեպքեր:

– Նման պարագաներ այս պահին իսկի մտքումս էլ չկան: Այնքա՜ն կուզեի, որ նման ուսուցիչներ, տնօրեններ տեսնեի: Այդ ըմբոստ խավը տեսնեի, որն իր արժանապատվության տերն է, ինքնասիրություն ունի:
Մենք համաձայնել ենք, որ պետք է մասնավոր ճիգ թափենք ու կամք գործադրենք, որ այս ընտրությունները լինեն ավելի ժողովրդավարական, ավելի ազատ: Դրա համար մենք հստակ շահագրգռված ենք, կարծեմ` իշխանություններն ավելի շատ են շահագրգռված, քանի որ վերջապես պետք է մի կարգին ընտրություն տեղի ունենա այս երկրում, եւ դա չդառնա զենք` այլոց կողմից մեզ վրա անընդհատ ճնշումներ բանեցնելու: Այդ ազգային նպատակով պետք է շահագրգռված լինենք, որ այս ընտրություններն ավելի արդար ու ճիշտ լինեն:

– Ձեր թեկնածուն արդեն իսկ հրապարակել է, որ հաղթելու դեպքում մտադիր է ընդդիմությանը վերապահել որոշակի լծակներ: Սրան ի պատասխան` ՀԱԿ խոսնակն էլի հիշեցրեց, որ ՀՅԴ-ն այս իշխանության մաս է. Այն իշխանության, որը ոչ միայն իրականացրել է մարտի 1-ը, այլեւ ներկայումս պահում է 50-ից ավելի քաղաքական պատադների բանտերում: Մենք երկխոսությունից երբեք չենք հրաժարվել, բայց կա մեկ պարագա` մինչեւ քաղաքական պատանդներն ազատ չարձակվեն, համագործակցության մասին խոսք լինել չի կարող:

– Մեր վերաբերմունքը պայմանավորված չէ մյուս կողմի վերաբերմունքով: Մենք եթե իշխանություն լինեինք` վերահսկողական պալատը կտայինք ընդդիմությանը: Մենք եթե իշխանություն լինեինք` ընդդիմությունը շատ ավելի մեծ հնարավորություններ կունենար, քանի որ համոզված ենք` ընդդիմությունը պետք է վերահսկի իշխանությանը: Սա դարձյալ ընտրական հնարք չէ` մենք դա ասել ենք 2003-ին, 2004-ին` անընդհա՛տ: Մենք ինքնավստահ ուժ ենք ու չենք վախենում, որ ընդդիմությունը դերակատարություն ունենա, մեզ վերահսկի, քանի որ չենք մտածում, թե սխալ բաներ ենք անելու: Իսկ թե նրանք ինչպես են մտածում` իրենց գործն է: Նրանք երբ իշխանություն էին` մենք ընդդիմություն էինք, եւ նրանք ոչ թե չէին ցանկանում մեզ դեր տալ, նրանք ուզում էին մեզ ոչնչացնե՛լ: (Հրանտ Մարգարյանն անարձագանք թողեց մեր այն դիտարկումը, թե նախկին իշխանավորներն էլ վստահ էին, որ ՀՅԴ-ն է ցանկանում իրենց ոչնչացնել.- Ա. Ի.): Բայց դա պատճառ չէ, որ մենք մեր համոզումը փոխենք:

– ՀՅԴ պատգամավոր Ռուզան Առաքելյանն ասուլիսում նշել էր, թե կոալիցիայից ՀՅԴ-ն կարող է դուրս գալ միայն համազգային խնդիրներում լուրջ տարաձայնությունների պատճառով, որոնց շարքում նշեց հայ-թուրքական հարաբերությունները: Դուք արդեն պնդում եք, թե այդ հարաբերություններում Հայաստանը վնասով է դուրս եկել, պարտվել է: Եթե շարունակվի այս քաղաքականությունը` ՀՅԴ դիրքորոշումն ի՞նչ է լինելու:

– ՀՅԴ դիրքորոշումները ես չեմ որոշում` կուսակցությունն է որոշում: Մենք ժողով ենք անում, քննարկում, ու մեծամասնության կարծիքը դառնում է որոշում: Ես այն կուսակցության ղեկավարը չեմ, որ իմ ասածը դառնա որոշում: Այնպես որ` չգիտեմ, թե ինչ կլինի ապագայում: Բայց նաեւ ասեմ, որ ընկեր Ռուզանն անպայման ճիշտ չի ասել, քանի որ կարող են նաեւ այլ հարցեր պատճառ դառնալ կոալիցիայից դուրս գալու համար. ասենք` սոցիալական խնդիրները: Ասում են, ջուրը եռում է 100 աստիճանում, բայց 99-ից հետո կարող է մի պստիկ պատճառ լինի, որ ջուրը եռա: Այսինքն` ամեն ինչ էլ կարող է պատճառ դառնա եւ` հակառակը: Կարող եմ ասել, որ համազգային խնդիրների վրա ազդելու մեր շահագրգռվածությունն է նաեւ պատճառ դառնում, որ ներկա լինենք կոալիցիայում:

Հ. Գ. Նկատենք, որ այս հարցազրույցն արվել է ապրիլի 22-ին: Ընդամենը 1 օր անց ՀՅԴ-ն հայտարարեց, որ առաջիկա օրերին կքննարկի կոալիցիային իր մասնակցության նպատակահարմարության հարցը:

Հարցազրույցը վարեց ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԵԼՅԱՆԸ

Leave a Comment