Արդար ընտրություններում կհաղթեն բոլորը
Posted on March 12, 2012, by admin, under Լուրեր, Հարցազրույցներ.
ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանի հարցազրույցը «Ռեգնում» գործակալությանը
–Պարոն Մարգարյան, որոշե՞լ է արդյոք Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութունը, թե ինչ ձևաչափով է մասնակցելու 2012թ. մայիսի 6-ին կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններին:
-Մենք արդեն որոշում ունենք ընտրություններին առանձին մասնակցելու մասին: Չնայած այդ որոշմանը, մենք շարունակում են շփումները այլ քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչների հետ, սակայն առայժմ որևէ նախանշան չկա, որ կարողանանք խոսել հնարավոր ալյանսների, դաշինքների կամ նախընտրական այլ ձևաչափերի մասին:
–ՀՅԴ-ն մշտապես խոսել է խորհրդարանական ընտրությունների խառը համակարգից հարյաուր տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգի անցնելու անհրաժեշտության մասին: Պարզ է արդեն, որ մինչև առաջիկա ընտրություններ այդ նպատակն այլևս անիրագործելի է: Մտադի՞ր է արդյոք կուսակցությունը թեկնածություններ առաջադրել նաև մեծամասնական ընտրակարգով, թե՞ իր սկզբունքներից ելնելով` ընտրություններին կմասնակցի միայն համամասնական ցուցակով:
-Մենք կունենանք նաև մեծամասնական թեկնածուներ, բայց դա չի կարելի մեկնաբանել որպես տվյալ քաղաքական ուժի նահանջ իր սկզբունքներից: Ընդհակառակը, կարծում եմ` քաղաքական պայքարից հրաժարվելը ճիշտ չէ: Այն տեղերում, որտեղ մենք ռեալ հնարավորություններ կտեսնենք, կներկայացնենք մեր մեծամասնական թեկնածուներին և կպայքարենք նաև այդ բնագավառում:
–Ճշտվե՞լ են, արդյոք, այն ընտրատարածքները, որոնցում կառաջադրվեն Դաշնակցության թեկնածուները:
-Այդ մասին դուք շուտով կիմանաք: Չէի ցանկանա որևէ բան ասել ժամանակից շուտ: Որոշումը կարող է ընդունել կուսակցության ժողովը կամ Գերագույն Մարմինը: Կարծում եմ մինչև մարտի 15-ը ամեն ինչ կորոշվի, ինչը համապատասխանում է օրենքի պահանջներին:
-Ինչպիսի՞ն են կուսակցության հնարավորությունները առաջիկա ընտրություններից առաջ Ձեր գնահատմամբ:
-Շատ բան է կախված նախընտրական պայքարից: Բայց նաև հայտնի է, որ հայաստանյան քաղաքական ուժերից ՀՅԴ-ն ունի հասարակության մի կայուն հատվածի աջակցությունը: Այսինքն, մեր ժողովրդականությունը պայմանավորված է նրանով, որ ժողովրդի շրջանում ընդունվում են կուսակցության գաղափարախոսությունն ու ծրագիրը: Այս տեսանկյունից մենք ընտրազանգվածի նվազագույն բազան ունենք: Մնում է, որ մենք ընտրապայքարի ժամանակ կարողանանք ազդել նաև քաղաքականացված ընտրազանգվածի վրա` ստանալու համար նաև այդ մարդկանց ձայները: Կանխատեսումներ չեմ անի, դա անշնորհակալ գործ է:
Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում մի մեծ խնդիր կա: Հաճախ կուսակցությունների ժողովրդականությունը հիմնված չէ նրանց գաղափարախոսությունների և ծրագրերի վրա: Քաղաքական ուժերը ձայներ են հավաքում հիմնականում այլ մեթոդներով, մի բան որ խորթ է մեզ: Մենք նման մեթոդներ չենք կիրառում, մենք այդ “էժան ճանապարհով” չենք կարող գնալ և ապահովել ձայների կեղծ, ուռճացված պատկեր: Մենք ջանում ենք քաղաքացիների վստահությունը շահել մեր ծրագրերի և գաղափարների միջոցով:
-ՀՅԴ-ն, այո, ունի կայուն ընտրազանգված: Այդ մասին չեն վիճում նույնիսկ փորձագետները: Բայց և հարց է` ինչո՞ւ կուսակցությանը չի հաջողվում առավել լայն զանգված հավաքել իր շուրջը:
-Եթե, որևէ մեկն ասի, թե ում է դա իրոք հաջողվել է, ես կընդունեմ, որ դա մեզ չի հաջողվում: Իրականությունն այն է, ինչ ես ասացի վերևում: Ընդհանուր առմամբ ձայներ ստանալու երեք ճանապարհ կա: Առաջինը ամբոխավարականն է, երբ քաղաքական գործիչներին կամ քաղաքական ուժերին հաջողվում է ժողովրդական ալիք բարձրացնել, սկսել այսպես կոչված ,,ընդդեմի,, շարժում, ինչն էլ ձայներ է ապահովում ընտրությունների ժամանակ, բայց ոչ թե քաղաքական գործիչների և ուժերի գաղափարների շնորհիվ, այլ իշխող ռեժիմի հանդեպ մարդկանց մոտ եղած ատելության: Երկրորդը` ադմինիստրատիվ ռեսուրսի լայն օգտագործումն է` քրեական աշխարհի մասնակցությամբ: Եվ երրորդ` դասական ուղին էլ այն է, երբ կուսակցությունը վստահության քվե և ընտրազանգվածի համակրանք է շահում քրտնաջան աշխատանքի շնորհիվ: Այս վերջինն է, որ հատուկ է ոչ բոլոր քաղաքական ուժերին:
Հայաստանյան կուսակցական-քաղաքական համակարգի մի առանձնահատկությունն էլ այն է, որ կուսակցությունը մի ընտրության ժամանակ կես միլիոն ձայն է հավաքում, իսկ մյուս ընտրություններում չի ունենում նույնիսկ այդ կապիտալի 10 տոկոսը: Նույնիսկ հնարավոր չէ, այդ ցուցանիշների միջև որևէ համեմատություն անցկացնել: Չի կարող այնպես լինել, որ չորս տարվա մեջ կուսակցության վարկանիշն այդպես ընկնի: Դա նշանակում է, որ առաջին դեպքում կուսակցությունն այդքան ձայն է ստացել կեղծիքների, ադմինիստրատիվ կարողությունների շնորհիվ, որ ունեցել է երկիրը ղեկավարելու շրջանում: Վերն ասվածը վկայում է մեր հասարակության քաղաքական չհասության և անկազմակերպվածության մասին: Հենց այդ պատճառով է, որ մենք գործ ունենք ոչ այնքան ընտրությունների, որքան հնարավորինս շատ ձայներ հավաքելու պարզունակ գործընթացի հետ: Մինչդեռ իսկական ընտրություններում ժողովուրդն ընտրություն է կատարում կուսակցությունների գաղափարների և ներկայացրած ծրագրերի միջև:
-Ինչպես Դուք հաստատեցիք, Հայաստանում ոչ թե ընտրություն է տեղի ունենում, այլ ձայների հավաքագրում: Այդ դեպքում ինչպե՞ս կգնահատեք ընդդիմության և մասնավորապեա «Դաշնակցության» դիրքերն այդ անհավասար պայքարում:
-Քաղաքական ուժերին առաջին հերթին գնահատում են նրանց անցած ճանապարհով: Անցյալ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ (2007թ., խմբ) մենք ձայների քանակով երրորդն էինք: Ասել է, թե մեր անցած ճանապարհը խոտոր ու ձախողված չի եղել: Ես նախընտրում եմ գնալ դժվարին ճանապարհով, բայց հաստատուն քայլերով, ինչն իրոք հեռանկար ունի: Ամենավատն այն է, երբ մարդն ինչ-որ ձևերով հասնում է իշխանության, բայց հաջորդ օրն իսկ ողջ ժողովրդին լարում է իր դեմ: Հենց սա է տեղի ունենում Հայաստանում: Այնուհետև իշխանությունն ամեն գնով պահելու անվերջանալի ձգտումը վերածվում է դժբախտության, որովհետև հանուն այդ նպատակի խախտվում են ժողովրդավարական նորմերը, իշխանությունները հայտնվում են օլիգարխներից ու հեղինակություններից կախվածության մեջ: Այնպես որ, չի կարելի ասել, թե հաղթելու հեշտ ճանապարհն է միշտ ամենաճիշտը: Գոնե մենք նախընտում ենք առաջ գնալ դժվար ճանապարհով:
-Սոցհարցումների համաձայն հասարակության մեջ գերիշխում է դժգոհությունն ու անտարբերությունը ընտրությունների հանդեպ: Այդ համապատկերի վրա իշխող կոալիցիայի կուսակցությունները ընտրությունների են գնում համաձայնեցված, իսկ ընդդիմությունն այդպես էլ մնաց չհամախմբված: Այս լույսի տակ ինչպես կգնահատեիք ընդդիմության հնարավորությունները:
-Նախ` ճիշտ չէ քաղաքական դաշտը բաժանել երկու մասի` ընդդիմություն և իշխանություն: Քաղաքական դաշտի շերտերը պետք է դասակարգել ըստ գոյություն ունեցող խնդիրների: Մենք ունենք խնդիրների երկու խումբ` սոցիալ-տնտեսական և ազգային: Նշված խնդիրների համատեքստում Դաշնակցության և մյուս քաղաքական ուժերի միջև գոյություն ունի հստակ ջրբաժան` մենք սոցիալիստ ենք, իսկ մյուս բոլոր ուժերը` լիբերալ: Հիմա ո՞ր դաշտում ենք մենք գործում: Կարո՞ղ է որևէ մեկն ասել, թե որ դաշտում են գարծում մյուս ուժերը, այնպիսի մի կարևոր հարցի հետ կապված, ինչպիսին օրինակ ղարաբաղյան խնդիրն է, հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը, Ջավախքի ազգային ինքնավարության խնդիրը: Ո՞վ է ընդդիմադիր և ո՞վ իշխանական այս դեպքում: Նույնիսկ կան որոշ ընդդիմադիր ուժեր, որոնք այս հարցերում առավել մեղմ դիրքորոշումներ ունեն, քան իշխանությունները:
– Երբ ասում եք, թե կան ազգային հարցերում առավել զիջողական տրամադրված ուժեր քան իշխանություններն են, նկատի ունեք Հայ ազգային կոնգրե՞սը:
-Եթե դուք նրանց համարում եք ընդդիմություն, ապա` այո: Քաղաքական ուժերին, կրկնում եմ, պետք է դասակարգել ըստ գոյություն ունեցող խնդիրների հանդեպ նրանց դիրքորոշումների: Օրինակ` մեր մոտեցումը սոցիալ-տնտեսական հարցերին արմատապես տարբերվում է մյուս ուժերի դիրքորոշումներից, որովհետև մենք սոցիալիստ ենք: Այդ նույն հարցում սակայն, մնացած բոլորի դիրքորոշումները համընկնում են, եթե չհաշվենք աննշան տարբերությունները: Անհասկանալի է նույնիսկ, թե ինչու են այդ կուսակցություններն առանձին-առանձին գործում, եթե կարող են հանգիստ միավորվել մեկ քաղաքական ուժի մեջ: Նույն վիճակն է նաև ազգային խնդիրների ոլորտում` դարձյալ բազմաթիվ կուսակցությունների դիրքորոշումները գրեթե չեն տարբերվում միմյանցից: Իսկ ընդհանուր առմամբ` Հայաստանի քաղաքակն դաշտն ավելի շուտ առանձին խմբավորումների միջև իշխանության համար պայքարի թատերաբեմ է հիշեցնում: Անհրաժեշտ է քաղաքական ուժերի միջև հստակ բաժանարարներ տանել, որպեսզի իրավիճակը հասկանալի դառնա: Մենք ընդդիմանում ենք իշխանություններին ոչ թե նրանց փոխարինելու պարզ մտադրությամբ, այլ խնդիրների լուծման, եղած ծրագրերի և հիմնական մոտեցումների փոփոխության համար: Ես չեմ կարող աջակցել մեկին, ով ցանկանում է գալ իշխանության, բայց մտածում է ճիշտ այնպես, ինչպես այսօրվա իշխանությունը: Դա նշանակում է իշխանության վերին օղակի մարդկանց պարզ փոխարինում, ինչը երբեք չի փոխի իշխանության բուն էությունը:
-Այնուամենայնիվ Դուք տեսնո՞ւմ եք ընդդիմադիր դաշտի համախմբում գործող իշխանության դեմ: Ի՞նչ է հարկավոր դրա համար, և որն է գործող ռեժիմի դեմ հաղթանակի ձեր բանաձևը:
-Միայն մեկ հարցում կարող են ընդդիմադիր ուժերը համագործակցել: Դա ազատ և արդար ընտրությունների կազմակերպումն ու անցկացումն է: Բայցևայնպես այս հարցում մենք ունենք մի սկզբունքային մոտեցում` ցանկանում ենք արդար ընտրություններ անցկացնել մեր ժողովրդի համար: Մենք այդ հարցը չենք բարձրացնում սոսկ Արևմուտքին դուր գալու, նրան այս հարցերում միջամտությունների առիթ տալու համար: Մենք չենք ցանկանում, որ արդար ընտրությունների թեման շահարկումների առարկա դառնա դրսի ուժերի համար: Այդուհանդերձ, գտնում ենք, որ արդար ընտրությունների անցկացման թեման կարող է համախմբել բոլորին:
-Դուք խոսեցիք Արևմուտքի դերի մասին: Եվրամիության և ԱՄՆ ներկայացուցիչները վերջին շրջանում մեկ անգամ չէ, որ հայտարարել են Հայաստանում արդար ընտրություններ անցկացնելու անհրաժեշտության մասին: Ինչպիսի՞ դերակատարություն կարող է ունենալ Արևմուտքն առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններում:
-Կարելի է միայն ողջունել, որ երկիրը գնալով ավելի ու ավելի շատ է համապատասխանում ժամանակակից քաղաքակրթության չափանիշներին: Բայց դա պետք է անել մեզ համար և ոչ թե Եվրոպայի: Եվրոպայի զարգացմանը զուգահեռ Հայաստանի սինխրոն զարգացումից մեր ժողովուրդը միայն շահում է: Բայց ես դեմ եմ, որ այդ ամենը տեղի ունենա հանուն նրանց կողմից մեր առջև դրված պահանջների կատարման: Մյուս կողմից` ես չեմ գտնում, որ Արևմուտքը կամ արտաքին աշխարհը հնարավորություններ ունեն իրական ազդեցություն ունենալու մեր ներքին կյանքում, եթե, իհարկե, ինքներս չցանկանանք այդ: Որքան էլ որ երկիրը փոքր լինի, այնուամենայնիվ նրա տերը մենք ենք: Մենք ասելով` ես նկատի ունեմ մեր ժողովուրդը, պետականությունը, քաղաքական ուժերը: Եթե հարցին նայենք այս պրիզմայի միջով, ապա արտաքին միջամտություն չի կարող լինել: Իսկ եթե մենք մտածենք, որ մեր ռեսուրսներն անբավարար են, և անհրաժեշտ է ներքաղաքական դաշտում հաջողություններ ունենալու համար դիմել դրսի օգնությանը, ապա մենք կհայտնվենք այդ ուժերի ազդեցության տակ: Դա նույնն է, թե մենք դիմենք դրսի ուժերին` լուծել մեր ներքին խնդիրները: Սա նաև հոգեբանական խնդիր է:
-Հայաստանի իշխանությունները հայտարարել են արդար ընտրություններ անցկացնելու իրենց ցանկության մասին, որի արդյունքում կկազմավորվի նոր որակի խորհրդարան: Որքանո.վ են նրանք անկեղծ և, ընդհանրապես, կա՞ն նախադրյալներ:
-Ես իշխանության ներկայացուցիչներից այնքա~ն բաներ եմ լսել, որոնք իրականության հետ նույնիսկ շփման եզրեր չեն ունեցել ու նաև չեն իրագործվել կյանքում: Այնպես որ որևէ նախադրյալ կամ նրանց խոսքին անվերապահորեն հավատալու որևէ հիմք չունեմ: Բայց ես հավատում եմ մեզ, քանզի եթե մենք արդար ընտրություններ ունենալու ցանկություն ունենք, կարող ենք այդպիսիք պարտադրել: Արդար ընտրությունները բոլորիս են անհրաժեշտ: Իսկ ո՞ւմ ենք մենք պարտադրելու արդար ընտրություններ: Բոլոր նրանց, ովքեր դիմադրում են և պատրաստ չեն դրանց` իշխանություններին, հին բյուրոկրատիային, դեռ ՀՀՇ-ի ժամանակներում կազմավորված համակարգին, որ այսօր էլ ավելի ուժեղ է, քան քաղաքական ուժերը: Անհրաժեշտ է, որ արդար ընտրությունները պարտադրվեն իշխանություններին: Դա հնարավոր է անել երկրի բոլոր ընտրատեղամասերում անհրաժեշտ ներկայացվածության ապահովմամբ: Եթե մեզ հաջողվի ընտրատեղամասերում ապահովել անկաշառ, խելացի և վստահելի մարդկանց ներկայություն, ունենալ բանիմաց դիտորդներ և հանձնաժողովների անդամներ, մեզ կհաջողվի իշխանությանը պարտադրել արդար ընտրությունների անցկացում: Դա դժվար չէ անել: Հիմնական դժվարությունն այս խնդրի շուրջ մարդկային ռեսուրսի համախմբումն է:
-Դուք խոսում եք ընտրատեղամասերում արդյունավետ վերահսկողության մասին, մինչդեռ ընտրախախտումների մի մասը տեղի է ունենում դրսում` ընտրակաշառք բաժանելու և զանազան այլ ձևերով: Իսկ սրա դե՞մ ինչպես է պատրաստվում պայքարել ՀՅԴ-ն:
-Այս դեպքում առավել կարևոր է ընտրությունների ինստիտուտի հանդեպ վստահության մթնոլորտւի ձևավորումը, բոլորի ընկալումը, որ յուրաքանչյուր մարդու քվեից մեծ բան է կախված: Երբ հայտարարում են, թե ընտրությունն անիմաստ մի բան է, և նրանից ոչինչ կախված չէ, դրանով հասկացնել են տալիս մարդրդկանց, որ կարելի է նաև ձայնը վաճառել, որովհետև ընտրություններով, միևնուն է ոչինչ հնարավոր չէ փոխել: Մենք պիտի կարողանանք մարդուն ներարկել այն հույսը, որ նրա ձայնը իրոք գին ունի: Մենք պետք է այս մթնոլորտն ստեղծենք: Իսկ դա հնարավոր է անել արդյունավետ քարոզչությամբ: Հարկավոր է, որ յուրաքանչյուրը հասկանա, որ իր ձայնից է կախված վաղվա օրն ու իր երեխայի ապագան: Մարդը, պիտի իմանա, որ ինքը, 5 հազար դրամ վերցնելով և իր համոզմնունքին դեմ քվեարկելով զրկվում է որևէ փոփոխություն ակնկալելու իրավունքից: Միայն այսպես կարելի է խոչընդոտել ընտրատեղամասերից դուրս տեղի ունեցող ընտրախախտումներին; Սրան կարող են մասնակից լինել նաև իրավապահ մարմինները, բայց ես այդ մասին չեմ խոսում, որովհետև ես այդպիսի հույս չունեմ:
-Ըստ Ձեզ` ո՞ր կուսակցությունները հնարավորություն ունեն հայտնվելու նոր գումարման խորհրդարանում:
-Ես չեմ սիրում կանխագուշակություններ անել: Բայց, արդար կլինի, եթե գործող շատ կուսակցություններ ընդհանրապես շանս չունենային խորհրդարան անցնելու:
-2013 թվականի նախագահական ընտրություններում ՀՅԴ-ն իր սեփական թեկնածո՞ւն կունենա:
-Այդ հարցի հետ կապված պաշտոնական որոշում դեռ չունենք, բայց, ելնելով ներկա իրողություններից և ընկերների տրամադրվածությունից, ենթադրելի է, որ Դաշնակցությունը կունենա իր թեկնածուն: Իսկ թե ով ՀՅԴ-ն կներկայացնի առաջիկա նախագահական ընտրություններում, կորոշի կուսակցական խորհուրդը:
-Իսկ հնարավո՞ր է, որ ՀՅԴ-ն առաջադրի նախագահական ընտրություններում արդեն մեկ անգամ առաջադրված Վահան Հովհաննիսյանի թեկնածությունը:
-Ամեն ինչ հնարավոր է:
